بایدها و نبایدهای نگهداری مایعات قابل اشتعال
نگهداری مایعات قابل اشتعال موضوع بسیار مهمی است که کلیه آزمایشگاه‌ها، انباری‌ها و اماکن محافظت از این مواد شیمیایی باید نکات ایمنی را برای آن به طور کامل رعایت کنند. مایعات قابل اشتعال همانطور که از نامشان پیداست، دارای ترکیباتی هستند که در برابر حرارت و افزایش دمای محیط بشدت حساسند و می‌توانند ایجاد حریق کنند. از این رو یک سری بایدها و نبایدهایی در نگهداری از آن‌ها وضع شده که مسئولین مربوطه حتما می‌بایست به این موارد اشراف کامل داشته باشند. در این مطلب قصد داریم نکات مهم نگهداری مایعات قابل اشتعال را بررسی کنیم.
منظور از مواد قابل اشتعال چیست؟
شاید بهتر باشد قبل از اینکه در مورد نحوه نگهداری مایعات قابل اشتعال صحبت کنیم کمی با این مواد و خصوصیات آن‌ها آشنا شویم. مواد قابل اشتعال به موادی گفته می‌شود که در اثر تماس با عامل احتراق به سرعت مشتعل شده و آتش می‌گیرند. یعنی ترکیبات آن‌ها به قدری حساس است که می‌توانند عامل انفجارهای بزرگ باشند. به حدی که حتی گاهی ممکن است در دمای محیط نیز مشتعل شوند.
این مواد فوق العاده خطرناک و آسیب‌زا هستند و از این رو باید به شیوه‌ای خاص از آن‌ها مراقبت شود. برای نگه داری مایعات قابل اشتعال یک دمای خاص در نظر گرفته شده است و محل نگهداری از آن‌ها نیز طبق پروتکل‌های خاصی آماده می‌شود. این محیط‌ها باید کاملا امن باشند و در آن‌ها از تجهیزات کنترل ضد انفجار استفاده شود. در این راستا می‌توانیم به سایت اطلس مگا ماشین اشاره کنیم که بهترین انواع محصولات ضد انفجار را ارائه می‌کند.
ما در زندگی روزمره خود در منزل، محل کار و هر جای دیگری با انواع آن سروکار داریم. نکته مهمی که بهتر است در خصوص مایعات قابل اشتعال بدانید این است که بین آن‌ها با مایعات قابل احتراق تفاوت‌هایی وجود دارد. مایع قابل اشتعال، مایعی است که به سرعت مشتعل می‌شود و با شدت زیادی می‌سوزد. همچنین حین سوختن نیز انرژی گرمایی زیادی از خود تولید می‌کند. این در حالی است که سرعت و شدت سوختن مایع قابل احتراق به مراتب کمتر است.
تشخیص مواد قابل اشتعال
برای اینکه بتوانید اقدامات ایمنی را برای نگهداری مایعات قابل اشتعال به کار ببندید، باید ابتدا بتوانید به درستی این مواد را شناسایی کرده و آن‌ها را از دیگر مواد و دسته‌بندی‌ها مجزا کنید. مواد قابل اشتعال دارای یک سری مشخصات و ویژگی‌های بخصوص هستند که اگر به خوبی با این موارد آشنا باشید، می‌توانید به راحتی این مواد را از یکدیگر تشخیص دهید.
همانطور که در بخش قبل نیز اشاره کردیم، یکی از مهم‌ترین خصوصیات مواد اشتعال‌زا که آن‌ها را نسبت به مواد قابل احتراق نیز متفاوت می‌کند شدت و سرعت بالای شعله‌ور شدن آن‌هاست. این مواد در دمای اتاق قادرند از خود بخارهایی تولید کنند که در اثر کوچک‌ترین جرقه‌ای مشتعل می‌شوند. برای درک بهتر این موضوع می‌توانیم به یک مثال اشاره کنیم. بنزین یک مایع قابل اشتعال است، در حالی که گازوئیل در گروه مایعات قابل احتراق قرار می‌گیرد. از دیگر مواد قابل اشتعال نیز می‌توانیم به استون، بنزن، اتانول، متانول، محلول‌های ضدعفونی کننده دست، انواع و اقسام الکل‌ها و حلال‌ها اشاره کنیم.
همچنین مشخصه دیگری که به شما کمک می‌کند برای نگهداری مایعات قابل اشتعال دقت بیشتری به خرج دهید این است که نقطه اشتعال این مواد کمتر از ۶۰ درجه سانتی گراد است. انجمن ملی حفاظت از آتش آمریکا کدی جهت شناسایی مواد قابل اشتعال مشخص کرده که به کد ۳۰ NFPA معروف است. این کد، مواد قابل اشتعال را بر اساس نقطه جوش و نقطه اشتعال مواد درجه‌بندی می‌کند. جدول زیر طبقه‌بندی مواد قابل اشتعال براساس این کد را نشان می‌دهد.
| کلاس | نقطه اشتعال (سانتی گراد) | نقطه جوش (سانتی گراد) | نمونه
|
| l-A | کمتر از ۲۳ | کمتر از ۳۸ | اتر نفت، پنتان |
| l-B | کمتر از ۲۳ | بیشتر از ۳۸ | استون، بنزن |
| l-C | ۲۴-۳۸ | — | پارا-زایلین |
ضرورت آشنایی با نگهداری مایعات قابل اشتعال
اگر این مواد در محیطی غیر امن و غیر استاندارد نگهداری شوند که در آن از لوازم ضد انفجار استفاده نشده است، می‌توانند سبب انفجارهای بزرگ شده و جان و مال شما را به شکل جدی به خطر بیندازند. آمارها نشان می‌دهند که طی سالیان سال بیشترین میزان مرگ و میر شهروندان و صدمات جانی و مالی به آن‌ها در اثر آتش سوزی، ناشی از آتش گرفتن مایعات قابل اشتعال بوده است.
مواد قابل اشتعال در غلظت‌های بالا می‌توانند به سلامت انسان نیز آسیب‌های جدی وارد کنند. گاه این علائم به حدی شدید هستند که فرد را به کام مرگ می‌کشانند. اگر به صورت مداوم در معرض این مواد قرار بگیرید، امکان اینکه با علائمی همچون سردرد، حالت تهوع، کسالت و خستگی روبرو شوید وجود دارد. حتی در مواردی این مواد می‌توانند به اندام‌های بدن نیز آسیب بزنند.
این موضوع به ما خاطر نشان می‌کند که نگهداری مایعات قابل اشتعال تا چه حد ضروری و مهم است. اگر شیوه صحیح نگهداری از این مواد خطرناک را به خوبی فرا بگیرید و نکات آن را به صورت دقیق به کار ببندید، قطعا می‌توانید تا حد زیادی احتمال بروز خطر و صدمات جانی و مالی را کاهش دهید. در بخش آینده راهکارهای موثر در جهت نگهداری مایعات قابل اشتعال را در اختیار شما عزیزان قرار می‌دهیم.
رعایت نکات ایمنی برای نگهداری مایعات قابل اشتعال
یک سری اقدامات مهم وجود دارند که نگهداری مایعات قابل اشتعال را آسان‌تر و ایمن‌تر می‌کنند. این اقدامات به شرح زیر هستند:
- تمام مایعات قابل اشتعال باید به طور اصولی بسته‌بندی شده باشند و این بسته‌بندی‌ها دچار هیچ گونه نشتی و آسیب دیدگی نباشند.
- درام‌ها و ظروف نگهداری باید از هر نظر سالم باشند و برچسب‌گذاری آن‌ها نیز به درستی انجام شده باشد.
- در صورت خراب بودن ظروف و درام‌ها باید این تجهیزات سریعا با تجهیزات جدید جایگزین شوند.
- تا زمانی که از مایعات قابل اشتعال استفاده نمی‌شود، باید درب بسته‌بندی آن‌ها کاملا بسته باشد.
- برای به حداقل رساندن میزان بخارات موجود در محیط بهتر است حتما روکش‌ها فعال و روشن باشند.
جمع‌بندی
نگهداری مایعات قابل اشتعال مستلزم آموزش‌های حرفه‌ای است. هر فردی چه در خانه و چه در محل کار باید به خوبی با این مواد آشنایی داشته باشد و نحوه نگهداری درست از آن‌ها را فرا بگیرد. مایعات قابل اشتعال با کوچک‌ترین جرقه یا کمترین حرارتی مشتعل می‌شوند و باعث ایجاد انفجارهای مهیب می‌گردند. همچنین بخارهای ناشی از آن‌ها می‌تواند برای سلامت انسان بشدت خطرناک و مضر باشند. استفاده از تجهیزات ضد انفجار برای نگهداری این مواد بهترین اقدام ممکن است. در این راستا می‌توانید به سایت اطلس مگا ماشین مراجعه کنید که بهترین خدمات را در حوزه محصولات ضد انفجار ارائه می‌کند.
سوالات متداول
- تفاوت مایعات قابل اشتعال و قابل احتراق در چیست؟
مایعات قابل اشتعال با کوچک‌ترین عاملی مشتعل شده و با سرعت و شدت بالایی می‌سوزند. این مواد می‌توانند همزمان گرمای زیادی تولید کنند. اما مواد قابل احتراق فاقد این ویژگی‌ها هستند و سرعت و شدت احتراق آن‌ها به مراتب کمتر است.
- مایعات قابل اشتعال چه خطری برای انسان دارند؟
استشمام بخار این مایعات می‌تواند سبب ایجاد حالت تهوع، سردرد، خفگی، مسمومیت، بیهوشی و در موارد شدیدتر سبب مرگ افراد شود. قرار گرفتن مداوم در معرض مایعات قابل اشتعال با غلظت بالا می‌تواند حتی به اندام‌های بدن انسان نیز صدمه زده و مشکلات خونی ایجاد کند.
- برای نگهداری مایعات قابل اشتعال چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
استفاده از تجهیزات کنترل ضد انفجار، انتخاب یک محل مناسب با تهویه خوب، رعایت نکات ایمنی، اطمینان از بسته‌بندی اصولی مواد اشتعال‌زا و آموزش کارکنان برای مراقبت همه جانبه از این مواد قطعا در کاهش خسارات جانی و مالی تاثیرگذار خواهند بود.