زون بندی مناطق خطرناک

منطقه خطرناک را می‌توان به عنوان هر مکانی که در آن خطر انفجار وجود دارد تعریف کرد، اما هر منطقه خطرناکی متفاوت است و هر یک بسته به ماهیت جو و عناصر موجود، الزامات خاصی دارد. اساساً برای وقوع انفجار، گازهای قابل اشتعال یا انفجاری، بخار، مه یا غبار وجود خواهند داشت. سپس میزان خطر انفجار بر اساس فراوانی و مدت زمان وقوع یک جو انفجاری مشخص می‌شود. به همین دلیل، زون بندی مناطق خطرناک ایجاد شده است تا طبقه بندی دقیقی از محیط‌های پرخطر ایجاد شود. در این مقاله از وبسایت «اطلس مگا ماشین» به طور کامل در مورد مفهوم Zone مناطق پرخطر صحبت می‌کنیم.

زون بندی مناطق خطرناک شامل منطقه صفر، منطقه یک، منطقه 2، منطقه 20، منطقه 21 و منطقه 22 است. منطقه بندی راهی برای مشخص کردن میزان خطر یک منطقه خاص است. بر طبق این زون بندی می‌توان تجهیزات مناسب را برای محیط مورد نظر خود انتخاب کرد.

تعریف Zone در مناطق مستعد خطر

منطقه یا Zone اصطلاحی برای تعریف یک منطقه خطرناک است که ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد. منطقه براساس وجود جوهای بالقوه انفجاری در محیط‌های پرخطر به انواع منطقه طبقه بندی می‌شود. این طبقه بندی خطرات مختلف ناشی از اتمسفرهای انفجاری را در نظر می‌گیرد و امکان اتخاذ اقدامات حفاظتی در برابر انفجار را فراهم می‌کند. هر Zone مناطق پرخطر براساس چهار رویکرد زیر طبقه بندی می‌شود:

• تعریف منطقه: اتمسفر انفجاری به مخلوطی از مواد قابل اشتعال مانند گازها، بخارات یا گرد و غبار با هوا اطلاق می‌شود که در آن اشتعال مخلوط می‌تواند منجر به انفجار شود.
• عوامل خطر: عواملی که در تشکیل اتمسفرهای انفجاری نقش دارند، شامل مواد قابل اشتعال، اکسیژن و منبع اشتعال هستند.
• خطرات بالقوه: اتمسفرهای انفجاری خطرات قابل توجهی از جمله آتش سوزی، انفجار، آسیب به اموال و آسیب احتمالی برای افرادی است که در چنین مناطقی کار می‌کنند.
• منابع جرقه زنی: منابع اشتعال رایج شامل جرقه، شعله باز، سطوح داغ، تجهیزات الکتریکی، الکتریسیته ساکن و جرقه‌های مکانیکی هستند.

زون بندی مناطق خطرناک، هم مهندسی ایمنی و هم کارایی اقتصادی را منعکس می‌کند. در ادامه به اهمیت منطقه بندی مناطق مستعد خطر اشاره می‌کنیم:

• زون بندی مناطق خطرناک نقش حیاتی در تضمین ایمنی پرسنل، تجهیزات و محیط اطراف با اتمسفر انفجاری ایفا می‌کند.
• با زون بندی مناطق می‌توان اقدامات ایمنی مناسبی را برای به حداقل رساندن خطر اشتعال و انفجارهای احتمالی اعمال کرد.
• طبقه بندی مناطق خطرناک به راهنمایی در انتخاب و نصب تجهیزات ضد انفجار مناسب برای مقاومت در برابر خطرات در هر منطقه کمک می‌کند.
• رعایت استانداردها و مقررات بین المللی در مورد زون بندی مناطق خطرناک برای برآوردن الزامات قانونی و عملیاتی ضروری است.

زون بندی مناطق پرخطر

زون بندی مناطق پرخطر شامل مناطق صفر، 1، 2 برای گازها و بخارات و مناطق 20، 21 و 22 برای گرد و غبارها هستند. این مناطق برای شناسایی خطرات احتمالی برای پرسنل ایجاد شده‌اند، بنابراین آنها می‌توانند اقدامات احتیاطی ایمنی لازم را در ارتباط با هر منطقه بهتر درک کنند و انجام دهند. در جدول زیر به تعریف زون بندی مناطق پرخطر می‌پردازیم:

در ادامه به تفصیل در مورد زون بندی مناطق خطرناک صحبت می‌کنیم:

منطقه صفر (Zone 0)

این زون از همه مناطق خطرناک است. در زون صفر، خطر انفجار همیشه زیاد است. به این ترتیب، تجهیزات ویژه و پروتکل‌های ایمنی دقیق ضروری است. فقط تجهیزاتی که به طور خاص برای شرایط منطقه صفر طراحی شده‌اند باید در این محیط‌ها استفاده شوند. پرسنل باید آموزش کامل ببینند و از رویه‌های ایمنی دقیق پیروی کنند. همچنین جو انفجاری برای بیش از هزار ساعت در سال در این زون وجود دارد. در چنین محیطی هیچ عملیات یا تاسیسات الکتریکی امکان پذیر نیست، زیرا جرقه باعث انفجار می‌شود.

منطقه یک (Zone 1)

منطقه‌ای است که احتمال وقوع جو انفجاری در عملیات عادی وجود دارد. در حالی که به اندازه منطقه صفر خطرناک نیست، زون یک همچنان نیازمند هوشیاری است. تجهیزات الکتریکی و مکانیکی مورد استفاده در این منطقه باید طوری طراحی شوند که از اشتعال اتمسفرهای بالقوه انفجاری جلوگیری کنند. پرسنل در منطقه یک باید برای شناسایی و واکنش به خطرات احتمالی آموزش ببینند. جو انفجاری برای بیش از 10 اما کمتر از هزار ساعت در سال تعیین شود.

منطقه 2 (Zone 2)

این Zone مناطق پرخطر، منطقه‌ای است که احتمال وجود جو انفجاری در آن در حالت عادی وجود ندارد و در صورت وقوع، فقط برای مدت کوتاهی وجود خواهد داشت. بدیهی است که این منطقه کمتر بحرانی است، اما تجهیزات و دستگاه‌ها هنوز باید استانداردهای ایمنی خاصی را رعایت کنند. تهویه کافی و آگاهی از خطرات برای پرسنل شاغل در منطقه 2 بسیار مهم است. همچنین جو انفجاری برای کمتر از 10 ساعت در سال تعیین می‌شود.

منطقه 20 (Zone 20)

منطقه 20 در زون بندی مناطق خطرناک به عنوان خطرناک‌ترین زون شناخته می‌شود. این منطقه با حضور مداوم ابری از گرد و غبار مشخص می‌شود. در این منطقه احتمال وقوع انفجار ناشی از وجود گرد و غبار در اتمسفر بالاست و فقط می‌توان از تجهیزات کنترل ضد انفجار استفاده کرد. برای مثال، کارخانجات آسیاب یا سیستم انتقال پنوماتیک در این زون دسته بندی می‌شوند.

منطقه 21 (Zone 21)

این Zone مناطق پرخطر، با مناطقی مرتبط است که در آن گرد و غبار قابل احتراق در هوا در طول عملیات عادی وجود دارد. گرد و غبار قابل احتراق می‌تواند توسط جرقه یا دماهای بالا مشتعل شود، بنابراین استفاده از تجهیزات طراحی شده برای به حداقل رساندن این خطرات بسیار مهم است. نظافت و نگهداری منظم تجهیزات نیز در منطقه 21 ضروری است.

منطقه 22 (Zone 22)

این زون کمترین خطر در بین مناطق مربوط به اتمسفر گرد و غبار انفجاری را دارد. این شامل مناطقی است که گرد و غبار قابل احتراق ممکن است وجود داشته باشد، اما بعید است که سطح زیادی از گرد و غبار برای ایجاد انفجار تشکیل شود. در حالی که خطر کمتر از سایر مناطق است، هنوز هم باید اقدامات ایمنی برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار قابل احتراق و اشتعال خطرات احتمالی انجام شود.

کلام آخر

در این مقاله درباره زون بندی مناطق خطرناک صحبت کردیم و اشاره نمودیم که صنایع با اجرای اقدامات ایمنی مناسب، رعایت مقررات و اولویت بندی کاهش ریسک، می‌توانند یک محیط کاری امن ایجاد کنند که احتمال وقوع حوادث را به حداقل برساند و رفاه همه پرسنل را تضمین کند. برای خرید انواع تجهیزات ضد انفجار از وبسایت اطلس مگا ماشین اقدام کنید. تمامی محصولات ما ضمانت اصالت کالا دارند و با گارانتی معتبر فروخته می‌شوند.

سوالات متداول