همه چیز درباره درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی یا استاندارد IP
استاندارد IP به درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی در برابر ذرات جامد و مایع اشاره دارد و ارزیابی دقیقی از میزان ایمنی تجهیزات در محیط‌های پرخطر ارائه می‌دهد. استاندارد IP به صنایع اجازه می‌دهد تا تجهیزات الکتریکی مناسب را براساس محیط کار خود انتخاب کنند. به این ترتیب، صنایع با بررسی درجه تجهیزات الکتریکی می‌توانند ایمنی در کار را افزایش داده و خطر آسیب یا وقوع اتفاقات ناخوشایند را کاهش دهند. در این مقاله از وبسایت «اطلس مگا ماشین» به طور کامل در مورد درجه حفاظت الکتریکی استاندارد IP صحبت می‌کنیم.درجه حفاظت الکتریکی چیست؟
درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی یا استاندارد IP (حفاظت از ورود) یک سیستم طبقه بندی است که میزان حفاظت لوازم و تجهیزات برقی را در برابر انواع شرایط منفی مانند اثرات رطوبت، نفوذ مایع، آلودگی و سایر موارد نشان می‌دهد. میزان حفاظت معمولاً به مقاومت محفظه یا پوشش بیرونی تجهیزات الکتریکی اشاره دارد که با یک کد IP مشخص می‌شود. به عنوان مثال، کد IP68 ممکن است روی پوشش بیرونی یکی از وسایل الکتریکی وجود داشته باشد. تفکیک اطلاعات کد به شرح زیر است:- IP: این نماد نشان می‌دهد که ارقام بخشی از یک کد IP هستند.
- 6: رقم اول نشان دهنده حفاظت از ذرات جامد است.
- 8: رقم دوم نشان دهنده حفاظت از ورود مایع است.
استاندارد IP به جای تکیه بر اصطلاحاتی مانند «ضد آب»، «ضد پاشش» یا «ضد گرد و غبار» از یک سیستم عددی بهره می‌برد تا اطلاعات دقیق‌تری را در اختیار افراد قرار دهد. درجه حفاظت الکتریکی براساس استاندارد بین المللی CEI EN 60529/1997 تعیین می‌شود که درجه محفاظت تعیین شده برای تجهیزات الکتریکی را طبقه بندی می‌کند. این استاندارد توسط کمیسیون بین المللی الکتروتکنیکی (IEC) ایجاد شده است. این کمیسیون یک نهاد بین المللی است که 60 کشور عضو آن هستند.
نوع و میزان حفاظت ایجاد شده توسط پوشش دستگاه با توجه به رقم اول درجه حفاظت
اولین رقم استاندارد IP نشان دهنده سطح محفاظت در برابر ورود اجسام خارجی جامد مانند گرد و غبار، ابزارها یا انگشتان دست به داخل محفظه تجهیزات الکتریکی است. ارقام اول در درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی طبق جدول زیر تعریف می‌شوند:| رقم | میزان حفاظت | جزئیات |
| صفر | بدون محفاظت | بدون محفاظت در برابر تماس و ورود اشیا |
| 1 | > 50 میلی‌متر | محفاظت در برابر اجسام خارجی با قطر 50 میلی‌متر یا بیشتر در برابر تماس با پشت دست |
| 2 | > 12.5 میلی‌متر | محفاظت در برابر اجسام خارجی با قطر بیشتر از 12.5 میلی‌متر در برابر لمس بدنه با انگشتان دست |
| 3 | > 2.5 میلی‌متر | محفاظت در برابر اجسام خارجی با قطر بیشتر از 2.5 میلی‌متر در برابر ابزارهای کوچک دستی |
| 4 | > 1 میلی‌متر | محفاظت در برابر اجسام خارجی با قطر یک میلی‌متر یا بیشتر در برابر سیم‌ها، پیچ و مهره‌ها و مورچه‌های غول پیکر |
| 5 | محفاظت از گرد و غبار | محفاظت در برابر اجسام خارجی با هر اندازه، محفاظت محدود در برابر خاک و گرد و غبار (مقدار کمی گرد و غبار مجاز است) |
| 6 | ضد گرد و غبار | محفاظت کامل در برابر اجسام خارجی با هر اندازه، محفاظت کامل کامل در برابر گرد و غبار |
نوع و میزان حفاظت ایجاد شده توسط پوشش دستگاه با توجه به رقم دوم درجه حفاظت
رقم دوم استاندارد IP نشان دهنده سطح محفاظت در برابر اشکال مختلف رطوبت مانند پاشش مایعات، چکه کردن، فشار جت آب، غوطه وری در آب و غیره به داخل محفظه تجهیزات الکتریکی است. ارقام دوم درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی طبق جدول زیر تعریف می‌شوند:| رقم | میزان حفاظت | جزئیات |
| صفر | بدون محفاظت | بدون محفاظت در برابر تماس مایعات |
| 1 | چکیدن آب | محفاظت در برابر رطوبت میعانات، ریزش قطرات باران در یک موقعیت کاملا عمودی |
| 2 | چکیدن آب در 15 درجه | زمانی که محفظه با زاویه 15 درجه از موقعیت عادی خود کج می‌شود، چکه کردن عمودی آب نباید اثر منفی داشته باشد. |
| 3 | پاشیدن آب | زمانی که محفظه با زاویه 60 درجه از موقعیت عادی خود کج می‌شود، پاشش آب نباید اثر منفی داشته باشد. |
| 4 | پاشش بیشتر آب | محفاظت در برابر قطرات مایع با هر جهتی و زاویه‌ای |
| 5 | جت‌های آب | محفاظت در برابر قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض جریان (جت) مایع با جهت تصادفی |
| 6 | جت‌های آبی قدرتمند | محفاظت از بدنه در برابر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض جریان قوی مایع (جت) در جهت تصادفی و همچنین در برابر امواج دریا |
| 7 | غوطه وری تا عمق یک متر | محفاظت در برابر نفوذ رطوبت به داخل محفظه تجهیزات در هنگام غوطه وری کوتاه مدت در مایع (آب) تا عمق حداکثر یک متر، نفوذ حجم کمی از مایع بدو اثرات منفی |
| 8 | غوطه وری در عمیق بیشتر | محفاظت در برابر نشت مایع در داخل محصولات در هنگام غوطه ور شدن در عمق و مدت زمان مشخص، ضد آب بودن کامل محفظه بیرونی تجهیزات |
| 9 | جت‌های آبی قدرتمند با دمای بالا | محفاظت کامل در برابر جت‌های آب با دمای بالا |
نوع و میزان حفاظت ایجاد شده توسط پوشش دستگاه با توجه به رقم سوم درجه حفاظت
گاهی اوقات در درجه حفاظت الکتریکی ممکن است یک حرف در انتهای کد IPXX وجود داشته باشد. این حرف برای نشان دادن اطلاعات تکمیلی از استاندارد یک محصول الکتریکی استفاده می‌شود. ارقام سوم استاندارد IP طبق جدول زیر تعریف می‌شوند:| D | تماس سیم با قطعات خطرناک |
| F | مقاوم در برابر روغن |
| H | مقاوم در برابر دستگاه ولتاژ بالا |
| M | مقاوم در برابر دستگاه در حال حرکت |
| S | مقاوم در برابر دستگاه در حالت ایستاده |
| W | مقاوم در برابر شرایط آب و هوایی خاص |
- IP55 = حفاظت در برابر اجسام خارجی با هر اندازه، حفاظت محدود در برابر گرد و غبار و جت‌های آب کم فشار از هر جهت و زاویه
- IP55W = حفاظت در برابر اجسام خارجی با هر اندازه، حفاظت محدود در برابر گرد و غبار و جت‌های آب کم فشار از هر جهت و زاویه در برابر آب و هوای بارانی و مرطوب
انتخاب تجهیزات الکتریکی براساس استاندارد IP
در ادامه به تعدادی از کدهای کاربردی استاندارد IP برای انتخاب تجهیزات الکتریکی اشاره می‌کنیم:
کد IP20/40
این کدها درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی استاندارد برای کاربردهای معمولی هستند. کد IP20/40 برای روشنایی داخلی در محیط‌های خشک، معمولی و بدون آلودگی استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، این کدها در آپارتمان‌ها، ادارات، فروشگاه‌ها، محیط‌های صنعتی گرم و خشک کاربرد دارند.کد IP54
این درجه حفاظت الکتریکی برای کاربردهای ضد گرد و غبار و آب استفاده می‌شود. تجهیزات الکتریکی با این کد را می‌توان بدون هیچ عواقبی تمیز کرد و اغلب برای روشن کردن مناطق خصوصی (پزشکی، داروسازی، الکترونیک)، مغازه‌های فرآوری مواد غذایی، مناطی با رطوبت و گرد و غبار زیاد و همچنین در مکان‌هایی که آب جمع نمی‌شود کاربرد دارد.کد IP65
این درجه حفاظت باعث افزایش مقاومت وسایل برقی در برابر گرد و غبار و رطوبت می‌شود. تجهیزات الکتریکی را می‌توان با آب تحت فشار شست و در محیط‌های پر گرد و غبار استفاده کرد. اگرچه آنها کاملاً ضد آب نیستند (نمی‌توان در آب غوطه ور کرد)، اما زمانی که رطوبت به میزان زیادی به داخل محفظه نفوذ می‌کند، هنوز قابل استفاده هستند و خطری ایجاد نمی‌کنند.کد IP67/IP68
این درجه حداکثر محفاظت از تجهیزات الکتریکی در برابر گرد و غبار و رطوبت را ارائه می‌دهد. تجهیزات الکتریکی با این کد کاملا ضد گرد و غبار و ضد آب هستند. آنها می‌توانند به صورت طولانی مدت و دائمی در زیر آب قرار گیرند، بدون اینکه مشکل برایشان رخ دهد؛ بنابراین می‌توان از این تجهیزات برای روشنایی زیر آب فواره‌ها، استخرها و سایر موارد استفاده کرد.کلام آخر
شناخت محیط کار برای انتخاب تجهیزات الکتریکی جهت حفظ ایمنی مهم است. استاندارد IP ایجاد شده تا به شما در انتخاب تجهیزات و ابزارهای برقی کمک کند. این معیار یک عدد دو رقمی است که میزان سطح حفاظت محفظه بیرونی وسایل الکترونیکی را مشخص می‌شود. هر چه دو رقم بزرگ‌تر باشند، سطح محفاظت بیشتر است. از طرفی، هر وسیله برقی یک رتبه IP مشخص دارد. پس زمانی که قصد خرید تجهیزات مناسب را دارید، توصیه می‌کنیم درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی آنها را بررسی کنید. برای مشاهده محصولات ضد انفجار، به سایت اطلس مگا ماشین مراجعه کنید.سوالات متداول
فرمت درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی استاندارد IP چگونه است؟
درجه IP معمولاً در فرمت IPXX ارائه می‌شود. رقم اول (X اول) محافظت در برابر اجسام جامد و رقم دوم محافظت در برابر مایعات است.
آیا درجه حفاظت الکتریکی استاندارد IP بالاتر همیشه بهتر است؟
نه لزوما! رتبه IP بالاتر محافظت بیشتری را ارائه می‌دهد، اما ممکن است برای هر کاربردی لازم نباشد. به عنوان مثال، دستگاهی با رتبه IP68 برای کاربردهای زیر آب مناسب است.
آیا استاندارد IP برای تجهیزات الکتریکی نسبت لوازم الکترونیکی متفاوت است؟
بله، استفاده از استاندارد IP بسته به تجهیزات متفاوت باشد. تجهیزات الکتریکی صنعتی مانند چراغ‌های روشنایی برای محافظت در برابر گرد و غبار و رطوبت دسته بندی می‌شوند، در حالی که لوازم الکترونیکی مانند گوشی همراه بیشتر بر مقاومت در برابر آب تمرکز دارند.