همه چیز درباره کارکرد تجهیزات ضد انفجار Ex
تجهیزات ضد انفجار Ex یک دسته تخصصی از ماشین آلات و دستگاههایی است که برای کار ایمن در محیطهای خطرناک با جوهای انفجاری مهندسی طراحی شدهاند. این جوها که اغلب توسط گازها، بخارات یا گرد و غبار قابل اشتعال ایجاد میشوند، خطرات قابل توجهی را در صنایعی مانند نفت و گاز، فرآوری شیمیایی، معدن و… به همراه دارند. هدف اولیه و کارکرد تجهیزات ضد انفجار Ex، جلوگیری از تماس منابع اشتعال با مواد بالقوه فرار و تضمین ایمنی پرسنل، زیرساختها و محیط زیست است. درک عملکرد، استانداردها و الزامات استفاده از تجهیزات Ex برای کاربرد موثر از آنها در صنایع ضروری است. در این مقاله از وبسایت «اطلس مگا ماشین» به طور کامل در مورد کارکرد و کدبندی تجهیزات ضد انفجار Ex صحبت میکنیم. تجهیزات ضد انفجار Ex به طور خاص برای عملکرد ایمن در محیطهای خطرناکی که در آن گازها، بخارات یا گرد و غبار قابل اشتعال در جو وجود دارد، طراحی شدهاند. اصل عملکرد این تجهیزات، جلوگیری از اشتعال مواد منفجره در اتمسفر اطراف است. این امر با محصور کردن منابع بالقوه اشتعال، مانند مدارهای الکتریکی در محفظههای محکمی که میتوانند در برابر انفجارهای داخلی بدون اجازه خروج شعله یا گازهای داغ مقاومت کنند، به دست میآید. کدگذاری تجهیزات Ex از استانداردهای بینالمللی مانند IECEx پیروی میکند که نوع اتمسفر خطرناک، کلاس دمایی و سایر موارد را مشخص میکند.استاندارد ضد انفجار Ex چیست؟
استاندارد ضد انفجار Ex (Explosive Atmosphere) به مجموعهای از مقررات ایمنی و گواهینامههای بین المللی اشاره دارد که برای اطمینان از ایمن بودن تجهیزات الکتریکی و مکانیکی طراحی شدهاند. این استاندارد تحت سیستم IECEx تعریف شده و با استانداردهای منطقهای مانند ATEX در اروپا همسو است. استاندارد تجهیزات ضد انفجار Ex مناطق خطرناک را بر اساس احتمال وقوع اتمسفرهای انفجاری طبقه بندی میکند و تکنیکهای حفاظتی زیر را تعریف میکند:
- ایمنی ذاتی (محدود کردن انرژی)
- محفظههای ضد شعله (حاوی انفجار)
- تحت فشار (جداسازی تجهیزات از مواد منفجره)
بررسی کارکرد تجهیزات ضد انفجار Ex
تجهیزات کنترل ضد انفجار به گونهای طراحی شدهاند که در محیطهای خطرناک استفاده میشوند. این محیطها خطر انفجار به همراه دارند، زیرا گازها، بخارات یا گرد و غبار قابل اشتعال در فضا وجود دارد. کارکرد تجهیزات ضد انفجار، جلوگیری از هرگونه اشتعال احتمالی جو انفجاری است. عملکرد چنین تجهیزاتی مستلزم رعایت دقیق استانداردهای ایمنی است که تضمین میکند دستگاه میتواند در برابر انفجار یا جرقههای داخلی مقاومت کند و بدون ایجاد یک رویداد خطرناک، آن را مهار کند. تجهیزات ضد انفجار Ex با مواد و طرحهایی مهندسی شدهاند که از انتشار گرما یا جرقههایی جلوگیری میکنند تا خطر اشتعال مواد فرار را کاهش دهند. برای تایید عملکرد تجهیزات ضد انفجار، یک روش بازرسی و تستهای دقیق دنبال میشود. این موضوع شامل بررسی گواهینامه مناسب بر اساس استانداردهای ایمنی بینالمللی، اطمینان از یکپارچگی محفظهها و اعتبارسنجی عملکرد اجزای داخلی در شرایط سخت است. در این زمینه، تعمیر و نگهداری منظم بسیار مهم است؛ زیرا سایش و پارگی میتواند آب بندی و اثربخشی تجهیزات ضد انفجار را به خطر بیندازد. بررسیهای عملکردی ممکن است شامل تست تداوم الکتریکی، بازرسی آب بندها از نظر آسیب و اطمینان از داغ شدن بیش از حد قطعات باشند. علاوه بر این، بازرسی دورهای از محیطی که در آن تجهیزات مورد استفاده قرار میگیرد، ضروری است. این موضوع اطمینان میدهد که عوامل خطر مانند وجود مواد خطرناک، در محدوده ایمنی عملیاتی قرار دارند و خطری محیط را تهدید نمیکند.کدبندی تجهیزات ضد انفجار Ex
کدگذاری یا علامتگذاری تجهیزات ضد انفجار برای طبقهبندی تجهیزات الکتریکی و مکانیکی طراحی شده برای استفاده در جوهای انفجاری استفاده میشود. این کدگذاری میتواند ایمنی چنین تجهیزاتی را تضمین کند. در ادامه در مورد اجزای اصلی کدگذاری تجهیزات ضد انفجار صحبت میکنیم:استانداردهای بین المللی جهانی
کدگذاری تجهیزات ضد انفجار از استانداردهای بین المللی مانند استانداردهای IEC (کمیسیون بین المللی الکتروتکنیکی) و دستورالعمل ATEX در اروپا پیروی میکند. این استانداردها دستورالعملهایی را برای طبقهبندی، نصب و استفاده از تجهیزات در اتمسفرهای انفجاری ارائه میکنند. جزئیات این استانداردها عبارتند از:- IECEx: بر گواهینامه جهانی تجهیزات ضد انفجار تمرکز دارد و الزامات تجهیزات مورد استفاده در مکانهای خطرناک را تعریف میکند.
- ATEX: یک دستورالعمل از اتحادیه اروپا است که تجهیزات و شرایط محل کار مورد استفاده در جوهای انفجاری را مشخص مینماید.
طبقهبندی مناطق خطرناک
اولین مرحله در کدگذاری تجهیزات ضد انفجار، طبقهبندی مناطق خطرناک است. مکانهای پرخطر بر اساس نوع خطر انفجار موجود و سطح حفاظت مورد نیاز برای تجهیزات الکتریکی طبقه بندی میشوند. انواع مکانهای خطرناک عبارتند از:- منطقه صفر (Zone 0): منطقهای است که در آن جو انفجاری به طور مداوم یا برای مدت طولانی وجود دارد.
- منطقه یک (Zone 1): منطقهای است که احتمال وقوع جو انفجاری در عملیات عادی وجود دارد.
- منطقه 2 (Zone 2): منطقهای است که احتمال وقوع اتمسفر انفجاری در عملیات عادی بعید است، اما در صورت وقوع، برای مدت کوتاهی خواهد بود.
انواع حفاظت از تجهیزات ضد انفجار Ex
کارکرد تجهیزات ضد انفجار Ex، جلوگیری از جرقه یا شعله است. انواع حفاظتی که کدگذاری تجهیزات ضد انفجار را تعریف میکنند، عبارتند از:- Ex d: برای جلوگیری از انفجار داخلی از مشتعل شدن جو اطراف طراحی شده است و معمولاً برای تجهیزات الکتریکی مانند موتورها، ترانسفورماتورها و جعبههای اتصال استفاده میشود.
- Ex e: شامل ویژگیهای طراحی پیشرفتهای است که خطر جرقههای الکتریکی، گرمای بیش از حد یا سایر منابع اشتعال را که میتواند باعث انفجار شود را کاهش میدهد.
- Ex i: بر اساس اصل محدود کردن انرژی موجود برای جرقه یا تولید گرما کار میکند که برای مشتعل کردن یک جو انفجاری بسیار کم است.
- Ex n: جهت تجهیزات طراحی شده برای کار در مناطق خطرناک استفاده میشود که در آن اتمسفر انفجاری در طول عملیات عادی انتظار نمیرود، اما ممکن است در شرایط غیرعادی رخ دهد.
- Ex m: شامل پوشاندن اجزای خطرناک تجهیزات الکتریکی در مادهای است که از انتشار جرقه یا گازهای داغ جلوگیری کرده و در نتیجه آنها را از جو اطراف جدا میکند.
- Ex o: شامل غوطه ور کردن اجزای الکتریکی در روغن برای جلوگیری از جرقه یا حرارت ایجاد شده از مشتعل شدن جو اطراف است.
- Ex p: شامل تحت فشار قرار دادن تجهیزات برای ایجاد فضایی در داخل محفظه است که عاری از گازها یا بخارات خطرناک باشد.
ساختار کدگذاری تجهیزات ضد انفجار Ex
کدبندی تجهیزات ضد انفجار Ex به طور کلی شامل اجزای زیر است:
- علامت گذاری IECEx یا ATEX: یک علامت استاندارد میباشد که برای نشان دادن تجهیزات مورد استفاده برای جوهای انفجاری تایید شده است.
- گروه تجهیزات: نوع محیطی که تجهیزات برای آن مناسب است را مشخص میکند. برای مثال، گروه اول (Group I) شامل تجهیزات معدن و مناسب برای استفاده زیرزمینی و گروه دوم (Group II) شامل تجهیزات برای استفاده در صنایع غیر معدنی مانند کارخانههای شیمیایی یا پتروشیمی هستند.
- دسته تجهیزات: سطح حفاظت ارائه شده به تجهیزات، به عنوان مثال، Category 1 برای مناطق صفر و یک، Category 2 برای مناطق یک و 2 هستند.
- نوع حفاظت (Ex): روش حفاظتی مورد استفاده در تجهیزات را مشخص میکند.
- کلاس دمایی: حداکثر دمایی را که تجهیزات میتوانند بدون احتراق گازهای انفجاری اطراف کار کنند را نشان میدهد.
کلاسهای دمایی تجهیزات ضد انفجار Ex
کلاسهای دما یکی از جنبههای مهم کدبندی تجهیزات ضد انفجار Ex هستند و حداکثر دمای سطحی را نشان میدهند که تجهیزات میتوانند با خیال راحت در آن کار کنند. کلاسهای دمایی رایج عبارتند از:- T1: تا 450 درجه سانتیگراد
- T2: تا 300 درجه سانتیگراد
- T3: تا 200 درجه سانتیگراد
- T4: تا 135 درجه سانتیگراد
- T5: تا 100 درجه سانتیگراد
- T6: تا 85 درجه سانتیگراد
گروههای گاز و گرد و غبار
کدبندی تجهیزات ضد انفجار Ex همچنین بین گروههای مختلف گازها و غبارها برای شناسایی تجهیزات مورد نیاز قائل میشود.گروههای گاز:
- Group IIA: رایجترین گازها مانند پروپان و متان
- Group IIB: شامل گازهایی مانند اتیلن و استیلن
- Group IIC: گازهایی با بالاترین خطر مانند هیدروژن و استیلن
گروههای گرد و غبار:
- Group IIA: گرد و غبار قابل احتراق مانند غلات یا شکر
- Group IIB: گرد و غبار غیر رسانا مانند پلاستیک
- Group IIC: گرد و غبار رسانا مانند بخارات فلزات
کلام آخر
عملکرد تجهیزات ضد انفجار Ex برای اطمینان از ایمنی و انطباق در محیطهای خطرناک ضروری است که در آنها خطر اشتعال ناشی از تجهیزات الکتریکی وجود دارد. با رعایت استانداردهای دقیق و حفظ پروتکلهای نصب، بازرسی و نگهداری مناسب، صنایع میتوانند خطرات مرتبط با جوهای انفجاری را کاهش دهند. زمانی که تجهیزات ضد انفجار به درستی مورد استفاده قرار گیرند، حفاظت قابل اعتمادی را در برابر بلایای احتمالی فراهم میکنند. برای خرید تجهیزات ضد انفجار Ex از وبسایت اطلس مگا ماشین اقدام کنید. تمامی محصولات ما با ضمانت اصالت کالا و گارانتی معتبر عرضه میشوند. برای کسب اطلاعات بیشتر با تیم مشاوران ما تماس بگیرید.سوالات متداول
اصطلاح Ex مخفف چیست؟
“Ex” مخفف ضد انفجار است و اغلب برای نشان دادن مناسب بودن تجهیزات برای استفاده در جوهای انفجاری استفاده میشود.
استانداردهای تجهیزات ضد انفجار Ex چیست؟
استانداردهای تجهیزات ضد انفجار شامل ATEX و IECEx هستند. طبق استاندارد ATEX، تجهیزات باید دستورالعملهای خاصی را برای استفاده در جوهای انفجاری رعایت کنند. همچنین IECEx سیستم صدور گواهینامه جهانی برای تجهیزات ضد انفجار است.
چگونه بفهمم که تجهیزات ضد انفجار هستند؟
تجهیزات ضد انفجار با علائم گواهی مانند Ex و یکسری حروف و اعداد کدگذاری میشوند که نشان دهنده انطباق با استانداردهای ایمنی هستند.